تير را در چشم خود نمی بینند!

تير را در چشم خود نمی بینند!

ضرب المثل معروفی هست که می گوید :” خار چشم ديگران می بنیند اما تير را در چشم خودش نمی بين!”
این حکایت بسیاری از افرادیست که سعی می کنند در عرصه های علمی ، اندیشه انتقادی و مباحث مرتبط با آنها فعالیت داشته باشند. این افراد که شاید به جرأت بتوان مدعی شد که اکثر قریب به اتفاق فعالان مثلا ترویج علم و اندیشه مثلا انتقادی را شامل می شود ، مصداق بارز این ضرب المثل هستند.

اینکه فضای مجازی امکان ورود هر شخص عامه و غیر متخصصی را به فضاهای تخصصی فراهم ساخته ، نکته ایست کلیشه ای اما به ناچار نیازمند تکرار. افراد مختلف و بیشمار به محض آشنایی با مباحثی سطحی ، سعی بر این دارند که نقشی در آن ایفا کنند که به غایت بزرگتر از حد آنهاست. همین امر موجب ایجاد اقیانوسی از داده های غلط و گاهی نیمه غلط شده است که اتفاقا همین مورد دوم آسیب اصلی را ایجاد می کند.

کافیست ادعاهایی که بطور آشکار غلط هستند، مثل ادعاهای شبه علمی یا ضد علمی مطرح شود و تشخیص آن نیازمند تخصص جدی ای نباشد . آنگاه عمق معضلی که مراد این یادداشت و مصداق بارز ضرب المثل مذکور است را درک کنید. هنگامی که این دست مدعیات مطرح می شوند، سیلی از نقدها و ایرادات ، از سوی افرادی که خودشان چندان درک درستی از موضوع ندارند را شاهد خواهیم بود.

همین نقدها و ایرادات ، در دل خود نکاتی را نمایان می کنند که تازه به عدم شناخت این افراد پی می برید. اینجا ضرب المثل دیگری مصداق پیدا می کند که می گوید : “عدو شود سبب خیر”
به تعبیر ساده تر، ادعاهای “خیلی غلط” (برای مثال ادعاهای شبه علمی بدیهی) سبب می شود ادعاهای “نیمه غلط” را بشناسیم.
این مصادیق دیگر در صفحات یا از سوی افرادی که آشکارا شبه علم را ترویج می دهند یافت نمی شود ، بلکه اتفاقا در صفحات یا از سوی مروجان علمی مطرح می شود.
حال چرا ضرب المثل نخست را بکار بردیم؟ زیرا نخستین و اصلی ترین نقدی که این مدعیان ترویج علم و اندیشه انتقادی (و…) به دیگران وارد می کنند، این است که چرا بدون تخصص یا تسلط و مطالعه کافی ، ادعایی را مطرح می کنند؛ اما جالب اینجاست که در بسیاری از پاسخ های آنان درست همین ایراد را می بینید !

نکته آخر اینکه باید گفت افراد دسته دوم بسیار بیشتر از دسته نخست به علم و اندیشه ورزی و ترویج آن آسیب می رسانند . کمااینکه اکثر آنان از اقبال زیادی برخوردارند و به علت مطالب معتبری که ترویج می دهند و نقدی که به مروجان شبه علمی دارند ، نزد مخاطب اعتبار پیدا می کنند. به همین دلیل اگر گاهی میان ادعاهای آنان خطاهایی وجود داشته باشد، مخاطب به سختی متوجه خواهد شد. علاوه بر اینکه اکثرا در مباحث تخصصی تر، مخاطبان غیر متخصص ، قدرت تشخیص نخواهند داشت. از طرفی ادعاهایی که خطای آن بدیهی تر است ، برای مخاطب غیر متخصص نیز قابل تشخیص است و تصور می کند اگر شخص آن را نقد می کند، پس حق کاملاً با اوست و ایرادی در ادعاهای او نیست .

پ.ن: در این یادداشت تمام ایراداتی که بر این دسته از افراد وارد است مطرح نشد. ایراداتی نظیر سرقت های علمی ( انتحال ) ، که بطور دائمی شاهد آن هستیم یا خطاهای جدی و ریز و درشت آنها اعم از اخلاقی و علمی و….

برای پندها دیگر صدایی نیست
گر صدایی هست گوش شنوایی نیستگوش ها بسته ، گر باز هم بود
دردها عیان ، اما درمان و دوایی نیست

#arian_x
آرین رسولی