اثر هاله ای و خطای استریوتایپ ؛ پذیرش یا رد یک باور با معیارهای غلط

اثر هاله ای و خطای استریوتایپ ؛ پذیرش یا رد یک باور با معیارهای غلط

اثر هاله ای به پدیده ای گفته می شود که شخص تحت تاثیر ذهنیتی قبلی ، شخص یا حرفی را مورد قضاوت نادرست قرار دهد. این اثر به موضوعاتی که به شناخت و قضاوت ما بستگی دارد ارتباط پیدا می کند.

ما دائما تحت تاثیر گوینده ی یک سخن قرار داریم.شاید این جمله را به اشکال مختلف شنیده باشید که ؛ “ببین چه می گوید ،نه اینکه چه کسی می گوید”. ما ناخواسته ، وقتی به یک رأی –در هر زمینه ای– برخورد میکنیم، کاملا با ذهنیتِ قبلی که از گوینده آن رأی “در مسائلی دیگر” سراغ داریم ،رأی او را قضاوت می کنیم.در صورتی که این رأی در مورد یک نکته ی دیگریست که می تواند صرفنظر از اینکه گوینده آن چه ویژگی هایی دارد،درست یا غلط باشد.

نکته ای در مورد اثر هاله ای این است که با خطای استریوتایپ متفاوت است و نباید یکی برداشت شود.خطای استریوتایپ که البته شبیه به اثر هاله ایست ،وقتی رخ می دهد که ما افراد را با دسته بندی که در آنها قرار دارند ، قضاوت می کنیم.مثلا قضاوت یک شخص طبق عقاید سیاسی ، شهر ، شغل و…

“قضاوت افراد از روی پوشش و ظاهر آنها یکی از نمونه های رایج این خطاست.”

هر دوی این خطاها نوعی خطای شناختی محسوب می شوند (بخاطر شباهت این دو خطا ، آنها را در یک مطلب جا دادیم)و ما را از درک واقعیت دور می کند.

حتی در در دنیای علم ، علیرغم اینکه همواره سعی می شود کمترین قضاوت قبلی از افراد نشود، باز در پذیرش یا عدم پذیرش نظرات یک دانشمند،گاهی قضاوت درستی از سوی جامعه علمی صورت نمیگیرد ، اما نقطه قوت علم نسبت به سایر پدیده ها این است که اکثر اوقات در نهایت نظرات درست راه خود را پیدا می کنند و جامعه علمی را به پذیرش آن وامیدارند.ما نیز در پذیرش یا عدم پذیرش نظرات باید تا جایی که ممکن است،از این خطاها دور باشیم، ویژگی های مختلف افراد را با نظرات آنها خلط نکنیم . هر کسی با هر باور و هر ویژگی ممکن است نظر درست یا غلطی در یک موضوع داشته باشد.

ممکن است فردی عقاید و نظراتش در بسیاری از موضوعات خلاف ما باشد ،اما این بدان معنا نیست که حتما در فلان مورد هم اشتباه می کند، یا برعکس، ممکن است کسی یکسره عقایدش با ما موافق باشد و حتی ما او را یک اندیشمند بزرگ بشناسیم،اما در یک موضوعی خاص اشتباه کند.

#arian_x