بررسی رومان های معروف با ریاضیات! شواهدی از ساختار ریاضی در متون کلاسیک ادبی
بررسی رومان های معروف با ریاضیات! شواهدی از ساختار ریاضی در متون کلاسیک ادبی
قبل از اینکه به سراغ توضیح این مطالعات جالب بپردازیم، لازم است در مورد فراکتال یک توضیح کوتاه بدهیم، چرا که در متن این مطالعات چندین بار با آن مواجه می شویم. بَرخال، یا فراکتال (Fractal) ساختار هندسی است که با بزرگ کردن هرکدام از بخش هی این ساختار به، همان ساختار نخست به دست می آید. به گفتاری دیگر برخال ساختاری است که هر بخش از آن با کل آن همانند است.
دانشمندان موسسه فیزیک هسته ای لهستان در تحلیل آماری خود صد اثر بزرگ ادبیات جهان ، از نویسندگانی مثل دیکنز ، شکسپیر ، دوما ، توماس مان ، امبرتو اکو و ساموئل بکت را بررسی کرده اند. آنها با بررسی طول و دامنه جملات و همچنین تنوع آنها متوجه شدند در اکثر آنها همبستگی ها از ساختار فراکتال برخوردارند.
همه ی این آثار نوعی خودهمانندی در طول جمله ها داشتند و در برخی از آنها این ساختر واضح تر بود. برای مثال کتاب سفیرا نوشته هنری جیمز از همین نوع بود. اما برخی دیگر از آنها ، از این ویژگی کمتر برخوردار بودند مثل رومان فرانسوی قرن هفدهم به نام آرتامن یا کوروش کبیر Artamène ou le Grand Cyrus ( توضیح حاشیه: این کتاب بلندترین رومان فرانسوی است که شخصیت اصلی آن کوروش کبیر است . این کتاب حدود سیزده هزار صفحه بوده و به همین دلیل در سالهای بعدی از استقبال خوبی برخوردار نشد، اما این رومان بسیار ارزشمند است )
طبق گفته ی دکتر پاول اوزویسیکا از موسسه فیزیک هسته ای آکادمی علوم لهستان ، حتی این متون ، با اینکه کمتر دارای این ویژگی بودند، اما با اینحال تمام آنها از ساختار فراکتال برخوردار بودند.
اما برخی از آثار از نظر ریاضی از سایر آثار پیچیده تر بود.آنهایی که با روایت جریان روان ذهن همراه بودند، پیچیده بودند و از چند فراکتال ،یا فراکتال های فراکتال برخوردار بودند.
دانشمندان پیچیده ترین اثر را ، شب زنده داری فینیگن ها نوشته جیمز جویس دانستند. ( ت.ح: شب‌زنده‌داری فینگن‌ها داستان زندگی خانواده‌ای ایرلندی در طول یک شب است. نثر این رمان بسیار پیچیده و با واژه های مختلط عمدی آمیخته است که مطالعه ترجمه آن به سختی قابل خواندن است.)
پروفسور درویزدز یکی از نویسندگان این مقاله که در مجله علوم کامپیوتری Information منتشر شد، می نویسد: ” مشخص شد که شب زنده داری فینگن ها بالاترین رکورد را از نظر چند فراکتالی بودن دارد. طبق نتایج بدست آمده ما ، متن این اثر تفاوت چندانی با چند فراکتال های ریاضی محض ندارد! ”
گویا جیمز جویس نویسنده این اثر خودش پیشبینی هایی در مورد نثر این کتاب داشته است. او گفته بود شب زنده داری فینگن ها را نوشته تا ” منتقدان سیصد سال مشغول باشند! ”
او در نامه ای در مورد این اثر به هریت ویور نوشته بود: ” من اگر بزرگترین مهندس دنیا نباشم ، یکی از بزرگترین مهندسان بزرگ هستم .
هر چند اینکه آهنگساز و فیلسوف و چند کاره دیگر هم هستم.همه موتور هایی که میشناسن اشتباه کار می کنند.من دارم موتوری تولید میکنم که فقط یک چرخ دارد و پره نیز ندارد. چرخ آن هم کاملا مربع است. توجه کن که من به طرز وحشتناکی جدی ام. پس فکر نکن این داستان احمقانه ای است.من به دنیا میگویم این یک چرخ کاملا مربع شکل است.”
دانشمندان در مقاله خود می نویسند: تحلیل خصوصیات متنوع طول جملات ، در بسیاری از متون معروف جهان نشان می دهند که جذابیت و زیبایی شناسی مناسب ، مستلزم جایگزینی خودمشابه و آبشار گونه ی اندازه های مختلف جملات است.
دانشمندان متوجه شدند که آثار دیگر که بیشترین شباهت با چند فراکتال ها در آنها مشاهده شد، لی لی بازی از کورتاسار، سه گانه آمریکا از جان دوس پسو ، خیزاب ها از ویرجینیا وولف ، ۲۶۶۶ از روبرتو بولانیو و اولیس از جیمز جویس بودند.
اما جستجوی زمان از دست رفته از مارسل پروست شباهت کمی با چند فراکتالی ها داشت و کتاب اطلس شانه بالا انداخت از آین رند هم چنین ویژگی نداشت.
دانشمندان میگویند: فراکتال بودن یک متن ادبی مانند جهان ریاضی چندان کامل نیست. چرا که میشود یک فراکتال ریاضی را تا بی نهایت بزرگ کرد ، اما تعداد جملات و واژگان کتاب ها محدودیت دارند.
درویزدز می نویسد: ” دسته بندی ژانر کتب ، یک امر ذهنی است، اما شاید روزی بتوان با کمک کار دانشمندان ، کتب را به طرز عینی تر در دسته بندی ژانر ها قرار داد.
