گذشته ما تمام نشده است…

گذشته ما تمام نشده است…

ما همان گذشته‌ایم که در این لحظه تجلی پیدا می‌کنیم. تمام آنچه که از نخستین گریهٔ پس از تولد تاکنون رخ داده ما را به چیزی که اکنون هستیم بدل می‌سازد. ما از گذشته رهایی نداریم و دائماً در بند آن محصوریم و تمام این ادعا که گذشته را باید فراموش کرد، یک سخن سطحی انگارانه است.

این گذشته درست و دقیق همان‌چیزی نیست که واقعاً بر ما گذشته و تجربه کرده ایم، بلکه همواره در هر لحظه، آنچیزی که از گذشته ”بخاطر داریم” زندگی ما را می‌سازد،ولو حافظهٔ ما دائما با گذر زمان این خاطرات را به شکل کاذبی در آورده باشد،که می‌اورد.

حافظهٔ انسان تمام خاطرات و تجربیات را به شکلی سیال تغییر می‌دهد و همواره گزارشی متفاوت از یک واقعه را پردازش می‌کند،ولو این تفاوت ناچیز باشد.این تمام زندگی ماست و نه زندگی امروز و آیندهٔ پیش رو یا افکاری که برای اکنون و آینده در سر داریم.

همانطور که گابریل گارسیا مارکز میگفت: زندگی آن چیزی که ساخته‌ایم نیست، بلکه آنچیزیست که در خاطر ما مانده است و به یاد می‌اوریم.

اتین ژیلسون (فیلسوف) نیز می‌گفت: اگر انسان زندگی فیلسوفانه داشته باشد، گذشته‌ای ندارد.منظور ژیلسون این بود که گذشته برای فیلسوف همچنان وجود دارد. پندها،اندرزها و نصایحی که آدمی از زندگی کسب می‌کند همواره با اوست و خاطرات و تجربیات گذشته، تعیین کنندهٔ ما در این لحظه هستند و اکنونِ ما تعیین کنندهٔ فرداست.

تکرار

ولی ما تمام تجربه‌ها را به خاطر نداریم. بخش مهمی از خاطرات، تجربیات برجسته‌تر ما هستند. تجربیات تلخ و شیرین و بویژه هیجان انگیزتر ما در ذهن ما بیش از دیگر تجربیات نقش می‌بندد و گاهی تصاویری کج و معوج از تجربیات ساده هم در این خاطرات ترکیب می‌شوند. اما این تجربیات از آن رو که همچنان در خاطر ماست، ساده نیستند. قطعا برتریِ خاصی به نسبت تمام روزمرگی های از یادرفتهٔ ما داشته که همچنان در کنار تجربیات مهم، برجسته تر شده است.

بنابراین تنها رویکرد درست به زندگی، ثبت وقایعی ارزشمند و رها شدن از تکرار و روزمرگی است. روزمرگی و تکراری که حتی حافظهٔ ما به درستی اهمیتی برای آنها قائل نیست. این فراموشی نشان از اتلاف و نابودی این اوقات از زیستن ما را دارد. پس هر آدمی هرطور که هست و هر ذهنیتی دارد و هر شیوه‌ای از زندگی را پیش گرفته، نباید در روزگار آتی و باقی عمر خود در دام این یکنواختی و روزمرگی‌ها که قاتل لحظات و عمر ماست گرفتار شود.بویژه در دوران کنونی که زندگی مدرن این امکان را بیش از پیش فراهم آورده که در حصار یکنواختی، بخش اعظم عمر خود را قربانی کنیم. چنانچه هاینریش بل می‌نویسد: یکنواختی ، موثرترین اسلحهٔ مدرن است.

ما در تلاشی مضحک و تکراری، بخش زیادی از لحظات ”زندگی” را صرف فراهم کردن شرایط برای ”زندگی” می‌کنیم! غافل از اینکه همین لحظات خود زندگی هستند.

آرین رسولی کیهان شناس و فلسفه پرداز

کانال تلگرام:

https://telegram.me/arian_xboy

نشریه قطره. ویژه نامه زیست انسان