یک سفسطه ی رایج شبه علم ؛ نظریه های علمی ممکن است اشتباه باشند

یک سفسطه ی رایج شبه علم ؛ نظریه های علمی ممکن است اشتباه باشند

تاریخ علم به ما نشان داده هر ایده علمی که در عصر خود درست و بدیهی تلقی میشد، روزی باطل شده و ایده ی دیگری جایگزین آن شد. موارد متعدد و بزرگی در تاریخ علم این را به ما نشان می دهد و این مساله برای ما غیر قابل انکار است. اما این مسئله به شدت موجب سواستفاده های شبه دانشمندانِ مروج شبه علم بوده است.

شاید بتوان گفت همانطور که مایک و دیزی ردنر در کتاب علم و نابخردی می نویسند، تمام شبه علم در چهار کلمه خلاصه می شود:
” هر چیزی ممکن است”

چون در این صورت هر ادعای عجیب و مضحکی هم که آنها داشته باشند، بالقوه ممکن است روزی به واقعیت تبدیل شود. این همان سو استفاده ای است که از متغیر بودن علم می شود. چون علم قابل تغییر است پس هر ادعایی که امروز با علم در تضاد است ممکن است روزگاری تبدیل به ادعایی علمی شود.

چنانچه فلاسفه اشاره می کنند ما دو نوع امکان داریم، امکان فیزیکی و امکان منطقی. در امکان فیزیکی رویدادهایی که قوانین طبیعت را نقض نکنند مجاز هستند. برای مثال اینکه شخصی بدون هیچ محافظی آتش بگیرد و نسوزد،از لحاظ فیزیکی ناممکن است. در علم هر نظریه ای که با چهارچوب فعلی علم سازگار باشد نیز از لحاظ فیزیکی ممکن است.اما امکان منطقی چیست؟

در امکان منطقی مسائل بسیار عجیب هرگز بطور قطع ناممکن نیستند.برای مثال اینکه یک لاک پشتِ بخصوص، توانایی فهم زبان انسان را داشته باشد اما هیچوقت واکنشی نداشته باشد بطور قطع غیر ممکن نیست.هر مثال عجیب و غریبی که تصور کنید و فقط در تناقض با خود نباشد ، از لحاظ منطقی بطور قطعی مردود نیست. اینکه یک مار بزرگ نامرئی وجود دارد که به هیچ طریقی قابل آزمون نیست هم از لحاظ منطقی ناممکن نیست. اما اگر بگوییم لاک پشتی می تواند هم زبان انسان را بفهمد و هم نفهمد، یا بگوییم مار بزرگ هم نامرئی است و هم رنگی ، در اینصورت است که از لحاظ منطقی ناممکن می شود.

همانطور که دیدیم هر ادعای بی اهمیتی که ارزش بررسی ندارد می تواند از لحاظ منطقی ممکن باشد .اما می دانیم شبه دانشمندان مروج علم نه امکان فیزیکی که با علم سازگار باشد مدنظرشان است و نه امکان منطقی. چرا که در امکان منطقی هر امکان مضحکی هم وجود دارد و هر چیزی را می توان ممکن دانست و در این صورت امکان صحت ادعای آنها نیز مثل بینهایت ادعای دیگر بی ارزش خواهد بود. به نظر می رسد آنها یک امکان منحصر بفردی مدنظرشان است که نوع سوم امکان است. یعنی ادعای آنها را بی دلیل یک ادعای خاص در نظیر بگیریم که از بی نهایت ادعایی که می توان مطرح کرد معتبرتر است.

اینکه ادعایی با علم امروز در تقابل قرار دارد ،ما نمی توانیم به این بهانه که نظریه های علمی دائما در حال تغییر هستند ،بپذیریم. این تغییرات در دنیای علم تغییراتی هستند که نظریات قدیمی با نظریات جدید بهتر جایگزین می شوند.

برای مثال ما به این بهانه که در دنیای فوتبال قوانین تغییر می کنند نمی توانیم همین امروز با چوب بیسبال فوتبال بازی کنیم!

#arian_x