مغالطه ی واژه مبهم ؛ چگونه فریب سخنان بی ارزش را نخوریم

مغالطه ی واژه مبهم ؛ چگونه فریب سخنان بی ارزش را نخوریم

اگر ما اهل مطالعه باشیم،بخصوص مطالبی که قرار است از آنها چیزی بیاموزیم، معمولاً با حجمی از متون مختلف و متنوع سر و کار داریم . یا حتی اگر بعنوان یک شهروند مسائل سیاسی را در قالب سخنرانی و مصاحبه ها دنبال کنیم.
میان این مطالب حجیم ، ما بر اساس تصادف یا گزینش، به برخی از آنها برمیخوریم و اغلب با مطالعه آنها به غلط تصور می کنیم چیزی دستگیرمان شده است. اما در حقیقت در بسیاری از این مطالب یک مغالطه نهفته است و ما نا آگاهانه فریب این مطالب را می خوریم.این مغالطه ی غالباً پنهان(حتی از چشم خود نویسنده یا گوینده هم گاهی پنهان است) مغالطه ی واژه مبهم است.

مغالطه ی واژه مبهم زمانی رخ می دهد که لفظی بیان می شود اما حدود و ثغور آن پیدا نیست.

مشهورترین جمله ای که ایلن مغالطه را حمل می کند جمله ی “اوضاع مملکت به زودی درست می شود” است. در این جمله مشخص نیست تا چه زمانی قرار است اوضاع درست شود.

این مغالطه گاهی باعث می شود در فهم مطلب به کلی مشکل ساز شده یا در جاهایی فاجعه به بار آورد. برای مثال چنین مغالطه ای در قانون به شدت مستعد فجایع جبران ناپذیر است.

ما در متون فلسفی نیز چنین خطاهای اساسی را شاهد هستیم و حتی گاهی در سخنرانی ها یا متون علمی نیز چنین است.یکی از امتیاز های ویژه ی علوم تجربی یا منطق و ریاضیات خاصیت اندازه گیری و بررسی های دقیق است. ما هیچگاه در ریاضیات از لفظ های “زیاد” ، “کمی” ،”به زودی” “چند وقت بعد” و… استفاده نمی کنیم و همین نکته منجر به دقت بالای صحت گزاره های ریاضی در پیش بینی یک مساله علمی است.حتی در منطق ما اگر دقیق حرف بزنیم گزاره ها هرز و بی محتوا نمی شوند. اما در مطالب بسیاری از حوزه ها ،علیرغم اینکه گاهی حساسیت جدی دارند، به راحتی مرتکب چنین مغالطه ای می شویم و همین نکته بسیار حساس منجر به خطاها و برداشت های بی ارزش می شود.

برای جلوگیری از این نوع گمراهی ها ، هرگاه مطلبی را خوانده یا می شنویم ،باید توجه کنیم که هیچ لفظی که حد و مرز مشخصی ندارد در بیان گوینده یا نویسنده نباشد.
هر چه این واژه های مغالطه آمیز در متن یا سخن کسی بیشتر بکار رفته باشد ارزش سخن او کمتر یا به کلی پوچ است.

پ.ن: این نکته به این معنا نیست که اگر در مطلب یا سخنی چنین مغالطه ای وجود نداشت، آن مطلب یا سخن ارزشمند است.ممکن است مغالطات یا خطاهایی دیگر در آن موجود باشد و ما باید برای تشخیص آنها به کلی با مغالطات آشنا باشیم(که به مرور سعی می کنیم تمام مغالطات را معرفی کنیم)

#arian_x ✍