ریچارد فاینمن – همه می توانند یک فاینمن باشند؟ (مصاحبه فاینمن)

ریچارد فاینمن – همه می توانند یک فاینمن باشند؟ (مصاحبه فاینمن)

یکی از مباحث پیرامون دنیای علم، شهرت و اعتبار دانشمندان است. برخی دانشمندان شاید از نظر اثرگذاری علمی، در سطح و جایگاه پایینتری قرار بگیرند، اما از نظر شهرت در جایگاه بالاتری از همکاران خود شناخته شوند.

ریچارد فاینمن اما ، از جمله معدود دانشمندانی بود که هم از نظر دستاورد های علمی و هم از منظر شهرت و آوازه، در بالاترین سطوح قرار داشت.او یکی از تاثیرگذارترین فیزیکدانان قرن بیستم میلادی بود. در اینجا هدف ما معرفی او نیست ، بلکه قصد داریم ببینیم، آیا همه ما بالقوه می توانیم یک دانشمند در حد فاینمن یا دانشمندان بزرگ تاریخ باشیم؟

این سوال قدمت زیادی دارد، اما نظر خود ریچارد فاینمن در این مورد چیست؟

فاینمن در یکی از مصاحبه های خود، وقتی خبرنگار میپرسد:آیا هر شخصی می تواند یک فاینمن باشد؟ پاسخ می دهد:بله.

البته باید گفت شهرت و تاثیرگذاری فاینمن تقریبادر مقوله مجزا هستند. یعنی برای تبدیل شدن به یک فاینمن بعنوان دانشمندان مشهور و یک فاینمن بعنوان دانشمند اثرگذار، دو مسیر وجود دارد. تاریخ علم تا امروز به ما نشان داده است که دانشمندان مشهوری وجود داشته اند که حتی بسیاری از دانشجویان فیزیک چندان با آنها آشنایی ندارند،از سوی دیگر همین امروز دانشمندان مشهور و پرآوازه ای می شناسیم که چندان اثرگذار نبوده اند.

اما بپردازیم به بخش مهمی از مصاحبه فاینمن در توضیح همان پرسش که “آیا هر کسی می تواند یک فاینمن باشد؟”

متن قسمتی از توضیحات فاینمن:

” شما میپرسید که آیا یه آدم معمولی با درس خوندن سخت می‌توند چیزهایی که من تصور می‌کنم را او هم تصور کند؟ بله البته!

من یه آدم معمولی بوده ام که سخت درس خوانده ام. هیچ آدم افسانه‌ای وجود ندارد!

این جور آدم ها به این چیزها(علم) علاقه مند شده و هر چیزی مربوط به آن را می آموزند. آنها نیز آدم هستند. توان فوق ‌العاده‌ای برای درک مکانیک کوانتومی یا فهم امواج الکترومغناطیس به دست وجود ندارد. مگر از راه تمرین ، مطالعه ،آموختن و ریاضیات.

پس، اگر شما نیز یک آدم معمولی را در نظر بگیرید که وقت بسیار زیادی را وقف مطالعه ، تفکر و ریاضیات و این جور چیزها می‌کند، آنوقت آن شخص هم یک دانشمند خواهد شد!”

البته این دیدگاه فاینمن بعنوان یک نظر شخصی از یک دانشمند موفق است، نه صرفا یک نظر درست یا اشتباه. این نگرش می تواند به نوعی مخالفت با هرگونه استعداد ذاتی یا توانایی های متفاوت انسانها باشد، اما می دانیم ، درصد بالایی از آنچه که انسان را می سازد ، توسط آموزش و تجربه محیطی اوست. عمده موفقیت و توانایی انسانها تحت تاثیر پرورش است.

اما می توان گفت ، تنها تلاش و کوشش برای رسیدن به جایگاه امثال فاینمن کافی نیست. شرایط و بستر رشد یک دانشمند بسیار حیاتی است. بدون تردید در طول تاریخ بشر افرادی بسیار بسیار توانمند بوده اند که تنها به دلیل جبر یا بد شانسی از شهرت و جایگاه، یا حتی ابتدایی ترین امکانات محروم بوده اند. علاوه بر این دانشمندان توانمند زیادی بوده اند که هیچگاه نصف شهرت فاینمن را پیدا نکرده اند.از فاینمن بعنوان یک چهره توانمند و اثرگذار علمی اگر بگذریم، همین امروز نیز دانشمندانِ نه چندان موثر در علم هستند که تنها به بواسطه ” شومنی ” بهتر، یا ارائه نظرات و ایده های چالش برانگیز شناخته تر شده اند.

نکته دیگر اینکه در علم هیچگاه شهرت دانشمند اهمیت ندارد، اما در واقعیت فضای علمی ، گاهی در کوتاه مدت تاثیر داشته اند.بازتاب غیر دقیق علم به عموم، توسط افرادی که از شهرت بالاتری برخوردارند، گاهی منجر به تصورات غلط می شوند.اما در علم هیچ چیز اشتباهی ، ماندگار نبوده و نخواهد بود ،هر خطایی، روزی توسط خود علم تصحیح و کنار گذاشته می شود.پس اهمیت دانشمندان واقعی ، به دستاورد های علمی آنهاست، نه حواشی که منجر به شهرت آنها می شود.

نکته آخر : فاینمن با دانشمندان شومن ، کمی تفاوت داشت. به نوعی می توان گفت او میان دانشمندان شومن، استثنا هم بود. شخصیت شوخ و بذله گو ، که البته در پس زندگی شاد و فعال او،شخصی غمگین نیز پنهان بود.

ناراحتی های فاینمن در نامه هایی که فریمن دایسون در مورد آنها توضیح می دهد، مشهود است. او از دو بیماری سخت لیپوسارکما و والندشتروم رنج می برد و قبل از مرگ می گوید : ” از این که دو بار بمیرم متنفرم. ”

این چهره ماندگار علم،پس از یک جراحی در ۱۵ فوریه ۱۹۸۸ در سن ۶۹ سالگی در مرکز پزشکی یو سی ال ای در گذشت.

#arian_x
منابع:

ویدئوی مصاحبه⬇️
https://www.aparat.com/v/uS8CJ
نامه های ریچارد فاینمن
Perfectly Reasonable Deviations: The Letters of Richard P. Feynman