مغالطه اما (ولی و…)

پیش تر گفته بگدیم که هرازگاهی به معرفی یک مغالطه، به زبان ساده و مختصر خواهیم پرداخت. این مغالطات در ظاهر فقط رنگ و بویی منطقی و فلسفی دارند ، اما در واقع کاربرد آنها در تمام ارکان زیست اجتماعی انسان اهمیت بسزایی دارد. (به این نکته نیز بارها اشاره شده است).
” مغالطه اما ” یک نوع مغالطه ی پرکاربرد و رایج است که تشخیص آن در برخی مواقع دشوار و در بسیاری موارد نیز آسان است. نمونه هایی از این مغالطه از این قرار است:
آقای ایکس استاد خوبی است “اما” طرز بیان مناسب و سواد کافی ندارد.
من قصد توهین به شما را ندارم “اما” حرف شما بسیار احمقانه است.
این شخص ایرادی ندارد “اما” خیلی دروغگو است.
و…

همانطور که در این مثال ها دیدیم ، در تمام این جملات ابتدا یک سخنی بیان می شود، سپس در بخش بعدی جمله،پس از اینکه واژه ی اما گفته می شود، بخش قبلی نقض می شود. نکته مهمی که در اینجا وجود دارد و نباید منجر به سوبرداشت شود ، بکارگیری واژه هایی نظیر ؛اما ، ولی و غیره است.مخاطب ممکن است تصور کند پس در این صورت هرگاه واژه ی اما یا ولی بکار رود ،آن سخن مغالطه است ، در حالی که چنین نیست.
گاهی اما حاوی شروط یا استثناهایی است که ذکر آن منجر به تناقض نمی شود ، مثلا:
او دانشجوی خوبی است ، اما گاهی تاخیر دارد.
این ماشین خوبی است ، اما لاستیک آن باید تعویض شود.
در اینجا تأخیر داشتن لزوماً به معنای دانشجوی بد نیست یا در مثال دوم تعویض لاستیک ها به این معناست که این ماشین فقط همین ایراد را دارد و جز این یک مورد ، بی نقص است.یعنی لاستیک های نامناسب استثنا هستند.
واژه هایی مثل اما ، از پرکاربردترین واژه ها هستند که در حالت های مختلف بکارگیری آن اجتناب ناپذیر است و دائما آنها در متون بکار میروند و تنها در صورتی مغالطه اما رخ می دهد که بخش نخست ، در بخش دوم کاملاً نقض شود .
در مسائل مختلف این مغالطه رواج دارد، مخصوصا هنگامی که اشخاص تلاش دارند حرف و ادعایی ضعیف یا حتی غلط را مطرح کنند . فی المثل هنگامی که شخص می داند ادعای او منجر به اشکالات واضحی می شود ، با بکارگیری یک اما ،جوری وانمود می کند که در قاعده ،سخن او صادق است و تنها یک استثناهایی هم وجود دارند که خلاف ادعای او هستند.
مثال: “غرب یکسره در انحطاط و بی اخلاقی و سقوط است، ولی خب پیشرفت هایی هم داشته…”
به همین جهت گاهی فهم و تشخیص این مغالطه دشوارتر خواهد بود.

#arian_x
آرین رسولی
پ.ن: برای مطالعه ی مطالب دیگری که در مورد مغالطات ارائه شده یا در آینده ارائه می شود می توانید به بخش ” مغالطات ” در سایت رجوع کنید.