علم شهروندی ؛ جلوگیری از جعل داده ها

دانشمندان در پژوهش های مختلفی که نتایج آن را منتشر می کنند این امکان را دارند تا داده های پژوهش خود را جعل کنند. برای مثال اگر در پژوهشی 25 مورد مشاهده وجود داشته باشد، محقق می تواند چند صفر جلوی این عدد بگذارد!
این موضوع شاید کمی عجیب به نظر برسد یا بیان این نکته به افراد علم ستیز امکان سواستفاده بدهد، اما چنین امکانی وجود دارد. اما موضوع به همین سادگی نیست. در گذشته دو مانع جدی برای جعل داده ها وجود داشت و امروزه علم به سمتی می رود که موانع دیگری بر سر راه جاعلان علمی قرار دهد.
در گذشته با پژوهش های متعدد و بررسی داده های جدید ، امکان جعل دشوار می شد، اما در پژوهش هایی که کمتر به آنها پرداخته میشد، امکان جعل بسیار ساده تر بود.مانع دیگری که وجود داشت (و دارد) این بود که نتایج بدست آمده از یک پژوهش اگر قرار بود در جای دیگری مورد استفاده قرار بگیرد، صحت یا خطای آن کم کم مشخص شده و پژوهش های دیگری صورت میگرفت.اما علیرغم وجود این موانع ، همچنان جعل علمی وجود داشته و دارد.
پنج سال پیش مایکل لاکور فارغ التحصیل دانشگاه کالیفرنیا مقاله ای شاید در معتبرترین مجله علمی جهان منتشر کرد.این مقاله (درباره موضوع اجتماعی) باعث شد لاکور یک گام بزرگ رو به جلو کسب کرده و به او مقام تدریس در پرینستون داده شد. اما پس تنها چند ماه پس از انتشار این مقاله، یک بررسی جدی از روش لاکور نشان داد مطالعه ای که او در مقاله توضیح داده هرگز در واقعیت صورت نگرفته است.
در سال 2015 پس از درگذشت یک پژوهشگر سرطان در دانشگاه دوک به نام آنیل پوتی مشخص شد در طول زندگی حرفه ای خود داده ها را دستکاری کرده است.او تقریبا دوازده مقاله پژوهشی را دستکاری کرده بود.
در سال 2011 مشخص شد روانشناس اجتماعی هلندی دیدریک استپل داده ها را در زمان فعالیتش جعل کرده است.در مورد آخر 59مقاله پژوهشی مجددا حذف شدند. ّاین موارد تنها نمونه ای از جعل هایی است که لو رفته است و بسیاری دیگر احتمالا بوده یا هستند که لو نرفته اند.
بردلی آلف پژوهشگر و متخصص علوم شهروندی اخیراً در مقاله ای(در scientific american) به مانع جدیدی برای مهار جعل های علمی اشاره کرده است.
علم شهروندی ، یکی از راه های جدیدی است که افراد عادی جامعه را در کسب داده ها دخالت می دهد. این پدیده جدید در رشته های مختلف هم از عموم مردم در کسب داده استفاده می کند و از همین طریق آنها را با علم آشنا کرده و ترویج علم کمک اساسی می کند.
یکی از نمونه های علم شهروندی پروژه i Naturalist بود. این پلت فرم به هرکسی ( مردم ) امکان می دهد که عکس هایی جغرافیایی از حیات وحش ،در هر نقطه از جهان که دیده شود را به یک پایگاه داده آنلاین ارسال کرده و این مجموعه در دسترس عموم قرار میگیرد. در این پروژه بسیار محبوب در سال گذشته 15میلیون مشاهده از حیات وحش از سراسر کره زمین ثبت شده است .
حالا دانشمندان با استفاده از این داده های عظیم برای صدها پژوهش و مقاله در مورد مهاجرت، کاهش گونه ها و مورفولوژی های مختلف استفاده کرده اند.از آنجایی که مشاهدات بکار رفته فوق توسط هزاران نفر از افراد غریبه ایجاد شده،برای محقق غیر ممکن است که آنها را جعل و تحریف کند.
علم شهروندی یا علم عمومی مورد انتقاد هم واقع شده است. یعنی چنان نبوده که همه از آن حمایت کنند، اما این انتقادات عمدتاً به محدود کردن دخالت عموم مردم در علم بوده و نه اینکه به کلی نباید چنین چیزی ایجاد شود. انتقادات نه بخاطر موضوع داده ها و جعل ، بلکه بیشتر در مورد دخالت عموم در جنبه های دیگر علم بوده است.اما به هرحال منافع چنین سیستمی در کل برای کسی پوشیده نیست و تنها محدوده آن مورد مناقشه قرار گرفته است.

#arian_x
✍ آرین رسولی

منابع
https://blogs.scientificamerican.com/observations/dont-trust-scientists-then-help-collect-the-data/

پروژه inaturalist

https://www.inaturalist.org/