آیا بشر حق دارد در فضا اسکان داشته باشد؟

[ ترجمه مقاله پیتر سینگر و آگاتا سیگن 20may2019 ]
از فضا باید محافظت کنیم زیرا اقدامی است به سود بشر یا محافظت از نقاط فراتر از سیاره ما به خودی خود ارزشمند است؟
“دو موضوع فکری وجود دارد که هربار به آنها می اندیشم شگفت انگیزتر و جدیدتر از قبل می شود؛ آسمان پرستاره در بالای سرم و اصول اخلاقی درونم” «امانوئل کانت»
فلاسفه درباب این نظر کانت که درون ما اصول اخلاقی وجود دارد که هربار به آن می اندیشیم شگفت زده شده و باعث احترام ما می شود کتب زیادی نوشته اند. اما کمتر به نکته ی دوم پرداخته اند که تعمق درباب ستارگان بالای سر ما نیز احساس مشابهی در ما ایجاد می کند. ولی چندی قبل انتشار اولین عکس از سیاهچاله فضایی این قسمت از سخن کانت را در خاطر ما زنده کرد. هر چه بیشتر در مورد تصور جدید ما از کیهان، که به واسطه ی پیشرفت های علمی اخیر بدست آمده تأمل میکنیم ، شگفتی و احترام ما بیشتر می شود.
عکس سیاهچاله یاداور اینشتین بود که یک قرن پیش تر وجود آن را پیشبینی کرده بود. همچنان توانایی درک چیزی که تاکنون درباره عظمت کیهان می دانیم را نداریم. روز دهم ماه اپریل گذشته کسانی که چیزی از فیزیک نمی دانستند از تماشای عکس سیاهچاله ای که قطر آن ۳ میلیون برابر زمین است و در فاصله ی ۵۵ میلیون سال نوری از ما قرار دارد شگفت زده شدند . مثل همان شگفت زدگی و حس احترامی که در کانت به هنگام تماشای آسمان پدید می آمد، عکس سیاهچاله هم ما را به تأمل درباب کیهان پیرامون سوق می دهد.
عکس سیاهچاله مانند عکس معروف “برآمدن زمین” از ویلیام اندرس است که در ماموریت ۱۹۶۸ آپولو۸ ثبت شده بود. تصویر برآمدن زمین از افق ماه تاثیر گذارترین عکس محیط زیستی تاریخ لقب گرفته است. این عکس به ما امکان این را داد که سیاره کروی خود را در فضای نامتناهی کیهان شاهد باشیم ، که اطراف آن را فضایی گسترده از هیچ فراگرفته است ، چشم اندازی که قبل از آن هیچ انسانی ندیده بود.
در سال ۱۹۹۰ ، قبل از انتشار عکس سیاهچاله و بعد از عکس برآمدن زمین ، فضاپیمای وویجر-۱ از فاصله ای بسیار دور از زمین عکس گرفت ، آنقدر دور که به قول کارل سیگن اخترشناس ، زمین به “یک نقطه ی آبی رنگ شبیه بود.آن نقطه همینجاست.خانه ما .این ما هستیم. هرکسی که دوستش داریم،میشناسیم ، هرکسی که نامش را شنیده ایم ، هر آدمی که متولد شده ، زندگی کرده و زندگی همه ی انسان ها ، روی این نقطه قرار داشته و هست.”اما معنی این سخنان این است که چیزهای مهم فقط روی زمین وجود دارند؟

در همان هفته ای که مردم کره زمین شگفت زده به تماشای عکس سیاهچاله خیره بودند، یک ماه پیمای خصوصی به نام برشیت( Beresheet) دچار نقص فنی شد و روی ماه سقوط کرد. سرنوشت این ماه پیما ، ما را به قسمت اخلاقی جمله مشهور کانت ارجاع می دهد و مسئلهٔ جستجوهای بشر در فضای فرازمینی و بکارگیری از فضای جدید . آیا هرکس که ابزارش را داشته باشد مجوز این را دارد که آن آسمان پرستاره را تصاحب کند؟ و همچنین آن اشیائی که به فضا منتقل کردیم چه خواهد شد؟
تا همین الان هم کلی زباله در فضا ایجاد کرده ایم که حول سیاره ما می چرخند. سازمان نظارت بر فضا تاکنون ۲۲۳۰۰ شی را ثبت کرده و آژانس فضایی اروپا حدود ۹۰۰هزار شی بزرگتر از ۱سانتی متر و ۱۲۹ میلیون شی بزرگتر از ۱میلی متر را در فضا تخمین زده است.

فقط در سال ۲۰۰۷ و در یک مورد -خرابی عمدی یکی از ماهواره های چین در مانور رویارویی با حمله به ماهواره ها- ۳۴۰۰ شی ٕقابل بررسی به زباله های فضایی اضافه شد و ۲سال پس از آن نیز برخورد ۲ ماهواره منجر به ایجاد ۲۳۰۰ شیٕ جدید در فضا شد.در سطح پایین مدار ، مه بیشتر زباله ها در این سطح قرار دارد ، می توان پیشبینی کرد که هرچقدر تعداد این اشیا ٕ افزایش پیدا کند ، برخوردها بیشتر شده و هر چه برخورد افزایش پیدا کند ، زباله ها افزایش پیدا می کند.این یک دور باطل است که در انتها باعث می شود حضور در مدار ، که بسیار هم مورد استفاده ما قرار دارد ، خطرناک شود.زباله ها می توانند برای رفت و آمد از زمین به ماه ، یا مریخ -که می توان گفت در دهه های آتی افزایش خواهد یافت- خطرساز باشند.

آژانس فضایی اروپا در مورد زباله های فضایی ابراز نگرانی کرده ، چون زندگی مدرن بشر به دسترسی بی نقص به زیرساخت هازفضایی وابسته است و این زیرساخت ها اکنون بدلیل برخورد زباله ها تخریب می شوند. زباله هایی که از مدار خارج می شوند نیز برای انسان ها روی زمین می توانند خطرساز باشند. همین نگرانی ها کافیست که از ایجاد زباله های فضایی بیشتر دست بکشیم و جمع آوری این زباله ها ، ولو کار سختی باشد به وظیفه ای اخلاقی بدل شود.

زباله های فضایی شاهدی بر نادرستی ریختن زباله در جو است. در مباحث اخلاقی در مورد محیط زیست ، بین افرادی که معتقدند محفاظت از محیط زیست به علت سود آن برای انسان مفید است و کسانی که فکر می کنند این کار به خودی خود اهمیت دارد ،تفاوت قائل می شوند.در مورد فضای فرازمینی نیز باید چنین تمایزی قائل شویم. آیا از محیط فرازمینی برای نفع بشر باید محافظت کنیم؟ یا ارزش ذاتی در محافظت از فضای فرازمینی ،به شکلی که قبل از تولد انسانها بود، وجود دارد؟

آندره گالی وآندریاس لوش( André Galli and Andreas Losch) اخیرا در مقاله ای در sciencedirect ایده ی توسعه ی فضا را ارائه دادند. یک شیوه این کار این است که بدانیم در آینده بشر تنها توسط حضور در نقاط فرازمینی امکان ادامه ی بقا دارد.این عقیده از ماجراجویی های ایلان ماسک و spacex نشات می گیرد که قصد دارد انسان ها را در مریخ ساکن کند و پروژه بلواوریجین جف بزوس که زمانی را در نظر گرفته که بشر بر روی زمین منابع کافی برای بقا ندارد و مجبور باشیم به ماه یا جای دیگری سفر کنیم.

اما اگر هجوم ما به فضا برای حیات فرازمینی خطرساز (حتی احساسی) باشد چی؟ آلودگی محیط زیست فرازمینی شاید موضوع مهمتری از ایجاد فلزات و پلاستیک در فضا باشد. در هر حال اروپایی ها سابقه ی تیره و تاری در آلوده کردن هر مکانی که به آنجا قدم گذاشته اند دارند. آنان به همراه خود بیماری و گیاهان و حیواناتی به مناطق مختلف مثل استرالیا و نیوزلند برده اند که زیست بوم این مناطق قبل از آن در انزوا را تغییر داده اند . آیا قرار بر این است که همین خطاها را مجددا در مورد فضا نیز مرتکب شویم؟

انقلاب صنعتی و تمام دستاوردهای آن ، مثل افرایش رشد جمعیت بدون تردید به اکوسیستم های نواحی مختلف جهان آسیب زده است و جو زمین را آلوده ساخته است. در حقیقت همین روشنایی که من برای نوشتن این کلمات استفاده میکنم از تاریکی شب ها و درخشش ستارگان در آسمان شب کم کرده است. قطعا آسمان پرستاره ی کانت دل انگیزتر از آسمان امروز ما بوده است.با این حال پیشرفت تکنولوژی زندگی ما را راحت تر کرده است. در کل احساس شور و شوق ما از مواجهه با عظمت بیکران کیهان ، استدلال قانع کننده ای برای رد تاثیر بشر در فضا نیست. ولی اگر برای خود ستارگان ارزش قائل نباشیم بازهم دلایل بسیاری وجود دارد که باید تلاش کنیم که با این تکه از کهکشان مانند یک سطل زباله ی بزرگ و منطقه ای بی قانون رفتار نکنیم ، در اینجا توسعه ی پایدار کلید حل مسائل خواهد بود. می توانیم کار را از حفظ امنیت و ماندگاری محیط زیست خود آغاز کنیم و سپس به درک این نکته برسیم که نبایست منافع نسل های آتی را به خطر بیندازیم؛ نسل هایی که احتمالا می توانند حداقل به سیارات نزدیک زمین سفر کنند . احتمال وجود حیات هوشمند و دارای احساس را در جایی خارج از مدار زمین را نباید نادیده گرفت و اگر برای کهکشان همچنان پر رمز و راز احترام قائل نشویم ، شاید روزی فرزندانمان ، یا حیات بیگانه افسوس این خطا و قصور ما را بخورند ، همانطور که ما امروز افسوس زخم های بدن زمین را می خوریم.

برگردان: آرین رسولی

#arian_x

منبعhttps://www.newstatesman.com/science-tech/space/2019/05/should-humans-be-allowed-colonise-outer-space